Η Προστατίτιδα είναι μια φλεγμονή του προστάτη αδένα που στη πραγματικότητα δεν αποτελεί μία ξεχωριστή νοσολογική οντότητα, αλλά ένα σύνδρομο που εκδηλώνεται με ένα ευρύ φάσμα συμπτωμάτων που συνδέονται με την φλεγμονή του προστατικού αδένα. Αποτελεί την πιο συχνή πάθηση του προστάτη και την συνηθέστερη ουρολογική διάγνωση σε άνδρες νεώτερους των 50 ετών και την τρίτη κατά σειρά, σε άνδρες άνω των 50 ετών. Η συχνότητα της προστατίτιδας στον γενικό πληθυσμό υπολογίζεται σε 5-10%.
Ταξινόμηση
Ανάλογα με τα κλινικά ευρήματα, την μικροσκοπική εξέταση, και την καλλιέργεια του προστατικού εκκρίματος, μπορούμε να διακρίνουμε 4 διαφορετικά είδη προστατίτιδας:
- Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα (Κατηγορία I)
- Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα (Κατηγορία IΙ)
- Χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα (Κατηγορία IΙΙ)
- Ασυμπτωματική προστατίτιδα (Κατηγορία IV)
Οξεία βακτηριακή προστατίτιδα
Είναι η οξεία φλεγμονή του προστάτη αδένα, αφορά κυρίως άνδρες νεαρής ηλικίας. Τα βακτήρια που πιο συχνά μπορούν να την προκαλέσουν είναι η E.coli, η Klebsiella και ο Proteas. Το μικρόβιο μπορεί να φτάσει στον προστάτη είτε μέσω την ανιούσας οδού από την ουρήθρα κατά την σεξουαλική επαφή, είτε αιματογενός, είτε μέσω της λεμφικής οδού ή τέλος κατά συνέχεια ιστών (βιοψία προστάτη).
Εκδηλώνεται με έντονα και θορυβώδη τοπικά και γενικά φαινόμενα, όπως: υψηλό πυρετό, ρίγος, αδυναμία-καταβολή, μυαλγία, αρθραλγία, περινεικό άλγος, καύσο κατά την ούρηση, δυσουρία, συχνουρία, επίσχεση και αιματουρία.
Η πρώιμη διάγνωση και θεραπεία είναι πολύ σημαντική, τόσο για τον έλεγχο των συμπτωμάτων, όσο και για την αποφυγή επιπλοκών (γενικευμένη σήψη, απόστημα προστάτη).
Η Διάγνωση βασίζεται στην δακτυλική εξέταση όπου ο προστάτης παρουσιάζεται επώδυνος, θερμός, ζυμώδης και αυξημένων διαστάσεων (καλό είναι να αποφεύγεται γιατί υπάρχει ο κίνδυνος βακτηριαιμίας), στην γενική και καλλιέργεια ούρων (έντονη πυουρία και βακτηριουρία) και στις εξετάσεις αίματος (λευκοκυττάρωση, αύξηση CRP).
Η καλή ενυδάτωση, χρήση αντιβιοτικών, αντιπυρετικών και αντιφλεγμονωδών φαρμάκων αποτελεί την θεραπεία της οξείας Προστατίτιδας. Συχνά χρειάζεται ενδονοσοκομειακή φροντίδα και παρακολούθηση. Οι ουροκαλλιέργειες θα κατευθύνουν την αντιβιοτική θεραπεία, η διάρκεια της οποίας είναι περίπου 4 εβδομάδες.
Χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα
Η χρόνια βακτηριακή προστατίτιδα προέρχεται συνήθως από μία μη-πλήρως θεραπευμένη οξεία προστατίτιδα. Τα παθογόνα βακτήρια είναι συνήθως τα ίδια με αυτά που προκαλούν και την οξεία προστατίτιδα. Πιο σπάνια έχουν ενοχοποιηθεί και άλλοι μικροοργανισμοί όπως ο γονόκοκκος, χλαμύδια, μυκόπλασμα, μύκητες φυματίωση και ιοί.
Χαρακτηριστικά συμπτώματα είναι:
- αίσθημα τάσης- πίεσης στην περιοχή του περινέου με αντανάκλαση στους όρχεις
- υπερηβικός πόνος
- καύσος ή πόνος στην ούρηση
- συχνουρία
- επιτακτική ούρηση
- επιτακτική ανάγκη για αφόδευση
- πόνος κατά την εκσπερμάτωση ή και μετά
- ατελή στύση
- ελαττωμένη επιθυμία για σεξ
Αποτέλεσμα όλων αυτών των συμπτωμάτων είναι ότι ο ασθενής μπορεί να περιπέσει σε πραγματική κατάθλιψη.
Η διάγνωση τίθεται από το ιστορικό (προηγούμενες λοιμώξεις όπως οξεία προστατίτιδα, επιδιδυμίτιδα, ουρηθρίτιδα) και την δακτυλική εξέταση του προστάτη. Η καλλιέργεια ούρων μπορεί να μην εντοπίσει το μικρόβιο που προκαλεί την προστατίτιδα. Εξέταση εκλογής αποτελεί η εξέταση των 4 δειγμάτων ούρων κατά Meares και Stamey (δείγμα ούρων στην αρχή, στο μέσο της ούρησης, προστατικό έκκριμα μετά από μάλαξη του προστάτη και τέταρτο δείγμα ούρων μετά από την μάλαξη του προστάτη).
Η θεραπεία βασίζεται στην αρχή στην εμπειρική χορήγηση αντιβιοτικών και μετά τον προσδιορισμό του παθογόνου βακτηρίου με την καλλιέργεια συνεχίζει στην στοχευμένη χρήση αντιβιοτικών βάση αντιβιογράμματος. Η διάρκεια της θεραπείας πρέπει να είναι για μεγάλο χρονικό διάστημα, 4 έως και 8 εβδομάδων για να μειωθεί η πιθανότητα υποτροπής. Παράλληλα, θα πρέπει να διερευνηθούν τα αίτια τα οποία συμβάλουν στη δημιουργία ουρολοιμώξεων όπως η λιθίαση του ουροποιητικού, η καλοήθης υπερπλασία του προστάτη και το στένωμα ουρήθρας. Σε ασθενείς μα λιθίαση προστάτου, η οποία είναι εστία μικροβίων και συντελεί στις συχνές υποτροπές, απαιτείται χρόνια χημειοπροφύλαξη.
Πέραν της αντιβίωσης είναι απαραίτητο ο ασθενής να περιορίσει ερεθιστικές ουσίες όπως αλκοόλ, καφέ και καρυκεύματα και να αυξήσει την κατανάλωση υγρών.
Χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα
Η χρόνια μη βακτηριακή προστατίτιδα ή Σύνδρομο Χρόνιου Πυελικού Άλγους (LUTS) είναι μία χρόνια φλεγμονή του προστάτη που δεν προκαλείται από παθογόνα μικρόβια τα αίτια της οποίας είναι συχνά αδιευκρίνιστα. Πολλές είναι οι αιτίες και μηχανισμοί που πιθανολογούνται για την φλεγμονή αυτή όπως λοιμώξεις από ενδοκυττάρια βακτηρίδια (χλαμύδια, ουρεόπλασμα και μυκόπλασμα), χημικό ερεθισμό του προστάτη λόγω λειτουργικής απόφραξης, νευροπαθητικός πόνος, διάμεση κυστίτιδα και αυτοάνοσοι παράγοντες. Προσβάλει άνδρες ηλικίας 25-40 χρόνων συνήθως. Τα συμπτώματα της είναι ανάλογα με εκείνα της χρόνιας βακτηριακής προστατίτιδας. Συνήθως τα συμπτώματα δεν εξαλείφονται πλήρως αλλά παρουσιάζουν υφέσεις και εξάρσεις. Είναι μια χρόνια κατάσταση που ταλαιπωρεί και επηρεάζει σημαντικά την ποιότητα ζωής του ασθενούς.
Η διάγνωση της μη βακτηριακής προστατίτιδας βασίζεται στον αποκλεισμό άλλων παθήσεων και άλλων τύπων προστατίτιδας και στην ανεύρεση μεγάλου αριθμού πυοσφαιρίων στην μικροσκοπική εξέταση του προστατικού εκκρίματος κατά την εξέταση των 4 δειγμάτων ούρων κατά Meares και Stamey, χωρίς όμως την απομόνωση του παθογόνου βακτηρίου στην καλλιέργεια.
Η θεραπεία της χρόνιας μη βακτηριακής προστατίτιδας είναι μια πρόκληση για το ουρολόγο. Στόχος είναι ο ασθενής να έχει καλή ποιότητα ζωής και να μην επηρεάζεται η κοινωνικότητα του. Η θεραπεία θα πρέπει να είναι εξατομικευμένη και να προσαρμόζεται σε κάθε ασθενή. Τα φάρμακα που μπορεί να χρησιμοποιηθούν μπορεί να είναι αντιβιοτικά, αντιφλεγμονώδη, μυοχαλαρωτικά, α-αδρενεργικοί αποκλειστές, αναστολές τη φορσφοδιεστεράσης-5, νευροληπτικά, αντικαταθλιπτικά και φυτικά εκχυλίσματα. Σε κάποιες περιπτώσεις εξειδικευμένοι φυσικοθεραπευτές μπορούν να βοηθήσουν τόσο στο χρόνιο πυελικό άλγος, όσο και εκπαιδεύοντας τον ασθενή να χαλαρώνει το πυελικό έδαφος. Όταν τα συμπτώματα από την ψυχική σφαίρα είναι σοβαρά ίσως χρειαστεί η συνεργασία ψυχιάτρου ή ψυχολόγου. Τις περισσότερες φορές χρειάζεται συνδυασμός θεραπειών και τροποποίηση των συνηθειών του ασθενούς με στόχο να μετριάσουν τα συμπτώματα και να βελτιώσουν την ποιότητα ζωής τους.
Ασυμπτωματική προστατίτιδα
Είναι μια φλεγμονή του προστάτη που διαγιγνώσκεται τυχαία από εξετάσεις (βιοψία προστάτη ή παρουσία πυοσφαιρίων στο σπέρμα, στο έκκριμα του προστάτη ή στα ούρα μετά την μάλαξη του προστάτη) που γίνονται λόγω άλλων παθήσεων χωρίς ο άνδρας να εμφανίζει κανένα υποκειμενικό σύμπτωμα.
Τα αίτια που την προκαλούν δεν είναι ξεκάθαρα.
Θεραπεία βασίζεται στην προφυλακτική ή παροδική χορήγηση αντιβιοτικών και ενδείκνυται μόνο στις παρακάτω περιπτώσεις:
- Υποτροπιάζουσες ουρολοιμώξεις
- Τυχαίο εύρημα στα πλαίσια διερεύνηση συνυπάρχουσας υπογονιμότητας
- Αυξημένο PSA και αρνητική βιοψία προστάτη, προτού διενεργηθεί δεύτερη βιοψία